庚戌元日日食一百二十韵
(清代)李惺
岭南逢元日,客子心悲伤。旁观谬测度,谓我思故乡。
故乡虽云远,可以理归装。况自入山来,泉石慰膏肓。
同行三数人,形迹亦想忘。晨起但一揖,随意倾壶觞。
贺客概无有,酬应息奔忙。转觉此间乐,在家徒皇皇。
所悲竟何事,欲写先徬徨。念自癸卯后,木饥金不穰。
陕西三岁旱,河南五岁荒。牛无一束藁,有如坟首羊。
耕无可耕处,屠以充饥肠。十室去其半,半死半流亡。
戊申乃大熟,禾黍幸登场。窃谓脱此厄,六幕臻平康。
岂知是岁夏,大水竟汪洋。或云洞庭湖,白昼日无光。
中有数龙斗,莫辨赤白黄。腥风挟浊浪,万鼓声雷硠。
一涌高于山,一泻何可当。混混湖与江,茫茫荆讫扬。
翼轸斗牛间,气湿如银潢。去年水更大,发难仍沅湘。
所决失堤堰,所浸蔑城隍。江宁地颇高,钟阜几怀襄。
别有浙西水,顶潮趋钱塘。加以百日雨,势欲无余杭。
浙之杭嘉湖,北达苏松常。又北为镇江,财赋甲他方。
岁额千余万,地丁兼白粮。次如湖南北,安徽及豫章。
亦俱供飞挽,亦且赖输将。一浸数千里,何者为苞稂。
无米入漕运,何以实京仓。灾民极可悯,苦况不可详。
有屋在水中,渺不见屋梁。爷娘儿女子,托命于舟航。
嗷嗷中泽鸿,于何谋稻粱。死者委沟壑,存者犹羸尪。
天下有大命,官仓有常平。常平久无实,社仓亦虚名。
欲籴无可籴,议籴徕远商。巴蜀米价贱,千里连帆樯。
道远风涛恶,贩到价则昂。有钱犹可买,无钱空踉跄。
欲赈无可赈,驰奏叩天阊。批章下户部,司农询曹郎。
频年逋赋多,灾区例缓征。金屡颁大库,钱并支水衡。
昔有盈无缩,今有缩无盈。虽有缩无盈,犹且别筹量。
通融资挹注,一滴亦天浆。去年干在己,今年干在庚。
今年第一日,日食令人惊。午刻历未刻,计食五分赢。
二气绾橐籥,日者太阳精。履端重首祚,元日记新正。
而乃遭此变,能勿心怦怦。熙朝大一统,骏业天所昌。
幅员廊无外,宝箓尤灵长。下自元明宋,上溯虞陶唐。
六代六圣人,从古见未尝。今上夙敦敏,嗣服提乾纲。
四目之所运,四表咸辉煌。阅今三十载,暇食恒不遑。
所冀百君子,赤栋为干桢。堂堂位宰辅,先自笃忠贞。
大度休休然,寸心冰玉清。衮职一无阙,运量周垓纮。
六官有官守,毋偷毋纷更。言官有言责,毋噤口不鸣。
其任封疆者,赫然民所望。安民在察吏,吏有良不良。
墨吏一推排,脂膏涂橐囊。酷吏一哮吼,魂魄落锒铛。
茸吏百不理,宿牒堆满床。是皆民之蠹,得不重惩创。
奉法毋斁法,思患宜豫防。视寇攘奸宄,如猰貐豺狼。
欺君大不敬,讳盗大不祥。养痈必流毒,剜肉难补疮。
兵以练乃劲,简校肃戎行。谷以蓄乃足,句稽谨盖藏。
事事务实济,内外同匡襄。孪者毋不破,弛者毋不张。
氛翳顿豁除,险阻化康庄。闾阎获安堵,一意力农桑。
天方命百神,为民节阴阳。日雨雨时若,日旸无恒旸。
旱魃及水怪,曷敢肆狓猖。黄人行捧日,两耳垂璧珰。
天保佑天子,端拱坐明堂。泮奂尔游矣,纯嘏永无疆。
洚水儆帝尧,大旱疲成汤。从古多日食,日食亦无妨。
造化递消息,气数交纵横。剥正欲其复,晦正欲其明。
殷忧以启圣,天具有深情。圣躬则已劳,臣躬则已荣。
温饱逮僮仆,岂复别有营。葵藿小草耳,心为太阳倾。
矧人含血性,沥之即丹诚。所冀纾主忧,力与气数争。
天心非不仁,在人宜作强。毋以绕指柔,误此百鍊刚。
众心如一心,积渐通穹苍。苍苍密转移,感召非祈禳。
我固旧史氏,亦忝少司成。自顾殊碌碌,未可縻华缨。
归田曾无田,破砚聊代耕。久矣甘枯寂,万物秋毫轻。
迩来胸臆间,一丝长自萦。时事日以艰,耳目岂聋盲。
背人成此诗,不觉慨以慷。掷笔涧中泉,纵步凌苍茫。
嗒然一长啸,愁云落我旁。四山色黯惨,飞鸟为不翔。
天壤此一时,非我独伥伥。安知无烈士,仰天泪沾裳。
《庚戌元日日食一百二十韵》拼音标注
gēng xū yuán rì rì shí yī bǎi èr shí yùn
líng nán féng yuán rì,
kè zǐ xīn bēi shāng。
páng guān mìu cè dù,
wèi wǒ sī gù xiāng。
gù xiāng sūi yún yuǎn,
kě yǐ lǐ gūi zhuāng。
kuàng zì rù shān lái,
quán shí wèi gāo huāng。
tóng xíng sān shù rén,
xíng jī yì xiǎng wàng。
chén qǐ dàn yī yī,
súi yì qīng hú shāng。
hè kè gài wú yǒu,
chóu yìng xī bēn máng。
zhuǎn jué cǐ jiān lè,
zài jiā tú huáng huáng。
suǒ bēi jìng hé shì,
yù xiě xiān páng huáng。
niàn zì gǔi mǎo hòu,
mù jī jīn bù ráng。
shǎn xī sān sùi hàn,
hé nán wǔ sùi huāng。
níu wú yī shù gǎo,
yǒu rú fén shǒu yáng。
gēng wú kě gēng chù,
tú yǐ chōng jī cháng。
shí shì qù qí bàn,
bàn sǐ bàn líu wáng。
wù shēn nǎi dà shú,
hé shǔ xìng dēng cháng。
qiè wèi tuō cǐ è,
lìu mù zhēn píng kāng。
qǐ zhī shì sùi xià,
dà shǔi jìng wāng yáng。
huò yún dòng tíng hú,
bái zhòu rì wú guāng。
zhōng yǒu shù lóng dǒu,
mò biàn chì bái huáng。
xīng fēng xié zhuó làng,
wàn gǔ shēng léi lǎng。
yī yǒng gāo yú shān,
yī xiè hé kě dāng。
hùn hùn hú yǔ jiāng,
máng máng jīng qì yáng。
yì zhěn dǒu níu jiān,
qì shī rú yín huáng。
qù nián shǔi gèng dà,
fā nán réng yuán xiāng。
suǒ jué shī dī yàn,
suǒ jìn miè chéng huáng。
jiāng níng dì pǒ gāo,
zhōng fù jī huái xiāng。
bié yǒu zhè xī shǔi,
dǐng cháo qū qián táng。
jiā yǐ bǎi rì yǔ,
shì yù wú yú háng。
zhè zhī háng jiā hú,
běi dá sū sōng cháng。
yòu běi wèi zhèn jiāng,
cái fù jiǎ tā fāng。
sùi é qiān yú wàn,
dì dīng jiān bái liáng。
cì rú hú nán běi,
ān hūi jí yù zhāng。
yì jù gōng fēi wǎn,
yì qiě lài shū jiāng。
yī jìn shù qiān lǐ,
hé zhě wèi bāo láng。
wú mǐ rù cáo yùn,
hé yǐ shí jīng cāng。
zāi mín jí kě mǐn,
kǔ kuàng bù kě xiáng。
yǒu wū zài shǔi zhōng,
miǎo bù jiàn wū liáng。
yé niáng ér nv̌ zǐ,
tuō mìng yú zhōu háng。
áo áo zhōng zé hóng,
yú hé móu dào liáng。
sǐ zhě wěi gōu hè,
cún zhě yóu léi wāng。
tiān xià yǒu dà mìng,
guān cāng yǒu cháng píng。
cháng píng jǐu wú shí,
shè cāng yì xū míng。
yù dí wú kě dí,
yì dí lái yuǎn shāng。
bā shǔ mǐ jià jiàn,
qiān lǐ lián fān qiáng。
dào yuǎn fēng tāo è,
fàn dào jià zé áng。
yǒu qián yóu kě mǎi,
wú qián kōng láng qiāng。
yù zhèn wú kě zhèn,
chí zòu kòu tiān chāng。
pī zhāng xià hù bù,
sī nóng xún cáo láng。
pín nián bū fù duō,
zāi qū lì huǎn zhēng。
jīn lv̌ bān dà kù,
qián bìng zhī shǔi héng。
xī yǒu yíng wú suō,
jīn yǒu suō wú yíng。
sūi yǒu suō wú yíng,
yóu qiě bié chóu liàng。
tōng róng zī yì zhù,
yī dī yì tiān jiāng。
qù nián gān zài jǐ,
jīn nián gān zài gēng。
jīn nián dì yī rì,
rì shí lìng rén liáng。
wǔ kè lì wèi kè,
jì shí wǔ fēn yíng。
èr qì wǎn tuó yuè,
rì zhě tài yáng jīng。
lv̌ duān zhòng shǒu zuò,
yuán rì jì xīn zhèng。
ér nǎi zāo cǐ biàn,
néng wù xīn pēng pēng。
xī zhāo dà yī tǒng,
jùn yè tiān suǒ chāng。
fú yuán láng wú wài,
bǎo lù yóu líng cháng。
xià zì yuán míng sòng,
shàng sù yú táo táng。
lìu dài lìu shèng rén,
cóng gǔ jiàn wèi cháng。
jīn shàng sù dūn mǐn,
sì fú tí gān gāng。
sì mù zhī suǒ yùn,
sì biǎo xián hūi huáng。
yuè jīn sān shí zài,
xiá shí héng bù huáng。
suǒ jì bǎi jūn zǐ,
chì dòng wèi gān zhēn。
táng táng wèi zǎi fǔ,
xiān zì dǔ zhōng zhēn。
dà dù xīu xīu rán,
cùn xīn bīng yù qīng。
gǔn zhí yī wú què,
yùn liàng zhōu gāi hóng。
lìu guān yǒu guān shǒu,
wú tōu wú fēn gèng。
yán guān yǒu yán zé,
wú jìn kǒu bù míng。
qí rèn fēng jiāng zhě,
hè rán mín suǒ wàng。
ān mín zài chá lì,
lì yǒu liáng bù liáng。
mò lì yī tūi pái,
zhī gāo tú tuó náng。
kù lì yī xiāo hǒu,
hún pò luò láng dāng。
róng lì bǎi bù lǐ,
sù dié dūi mǎn chuáng。
shì jiē mín zhī dù,
dé bù zhòng chéng chuàng。
fèng fǎ wú yì fǎ,
sī huàn yí yù fáng。
shì kòu ràng jiān gǔi,
rú yà yǔ chái láng。
qī jūn dà bù jìng,
hùi dào dà bù xiáng。
yǎng yōng bì líu dú,
wān ròu nán bǔ chuāng。
bīng yǐ liàn nǎi jìng,
jiǎn xiào sù róng xíng。
gǔ yǐ xù nǎi zú,
jù jī jǐn gài cáng。
shì shì wù shí jì,
nèi wài tóng kuāng xiāng。
luán zhě wú bù pò,
chí zhě wú bù zhāng。
fēn yì dùn huō chú,
xiǎn zǔ huà kāng zhuāng。
lv́ yán huò ān dǔ,
yī yì lì nóng sāng。
tiān fāng mìng bǎi shén,
wèi mín jié yīn yáng。
rì yǔ yǔ shí ruò,
rì yáng wú héng yáng。
hàn bá jí shǔi guài,
hé gǎn sì pī chāng。
huáng rén xíng pěng rì,
liǎng ěr chúi bì dāng。
tiān bǎo yòu tiān zǐ,
duān gǒng zuò míng táng。
pàn huàn ěr yóu yǐ,
chún gǔ yǒng wú jiāng。
jiàng shǔi jǐng dì yáo,
dà hàn pí chéng tāng。
cóng gǔ duō rì shí,
rì shí yì wú fáng。
zào huà dì xiāo xī,
qì shù jiāo zòng héng。
bō zhèng yù qí fù,
hùi zhèng yù qí míng。
yīn yōu yǐ qǐ shèng,
tiān jù yǒu shēn qíng。
shèng gōng zé yǐ láo,
chén gōng zé yǐ róng。
wēn bǎo dài tóng pū,
qǐ fù bié yǒu yíng。
kúi huò xiǎo cǎo ěr,
xīn wèi tài yáng qīng。
shěn rén hán xiě xìng,
lì zhī jí dān chéng。
suǒ jì shū zhǔ yōu,
lì yǔ qì shù zhēng。
tiān xīn fēi bù rén,
zài rén yí zuò qiáng。
wú yǐ rào zhǐ róu,
wù cǐ bǎi liàn gāng。
zhòng xīn rú yī xīn,
jī jiàn tōng qióng cāng。
cāng cāng mì zhuǎn yí,
gǎn zhào fēi qí ráng。
wǒ gù jìu shǐ shì,
yì tiǎn shǎo sī chéng。
zì gù shū lù lù,
wèi kě mí huá yīng。
gūi tián céng wú tián,
pò yàn liáo dài gēng。
jǐu yǐ gān kū jì,
wàn wù qīu háo qīng。
ěr lái xiōng yì jiān,
yī sī cháng zì yíng。
shí shì rì yǐ jiān,
ěr mù qǐ lóng máng。
bèi rén chéng cǐ shī,
bù jué kǎi yǐ kāng。
zhí bǐ jiàn zhōng quán,
zòng bù líng cāng máng。
tà rán yī cháng xiào,
chóu yún luò wǒ páng。
sì shān sè àn cǎn,
fēi niǎo wèi bù xiáng。
tiān rǎng cǐ yī shí,
fēi wǒ dú chāng chāng。
ān zhī wú liè shì,
yǎng tiān lèi zhān cháng。